Ποια είναι τα νέα δεδομένα στην εξωσωματική γονιμοποίηση; Είναι μονόδρομος για τα υπογόνιμα ζευγάρια; Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε για την παρένθετη μητρότητα; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία μας απαντά ο κ. Αλέξανδρος Τζεφεράκος, Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος, Διευθυντής Εξωσωματικής Γονιμοποίησης “ΡΕΑ”.
Πότε ένα ζευγάρι πρέπει να σκεφτεί την εξωσωματική;
Ανάλογα με την ηλικία και το ιστορικό του άνδρα και της γυναίκας, καθώς και μετά την ολοκλήρωση των απλών διαδικασιών σύλληψης, όπως φυσική προσπάθεια ελεύθερων επαφών (6 – 12 μήνες), στοχευμένων επαφών ή σπερματεγχύσεων χωρίς να προκύψει σύλληψη, δημιουργείται η ένδειξη για να προτείνουμε την Εξωσωματική Γονιμοποίηση.
Τι είναι σημαντικό να γνωρίζει για τη διαδικασία;
Τα στελέχη της ομάδας σε μία μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης οφείλουν να εξηγήσουν στο ζευγάρι γιατί προτείνουν τη μέθοδο, αλλά και αναλυτικά τη διαδικασία της φαρμακευτικής αγωγής και όλων των σταδίων της προσπάθειας, Υπερηχογραφική παρακολούθηση ανάπτυξης ωοθυλακίων, ωοληψία, εμβρυομεταφορά καθώς επίσης τις προοπτικές, τις πιθανότητες και τις εξατομικευμένες οδηγίες της προσπάθειας. Το ζευγάρι δε, να ζητήσει αναλυτική ενημέρωση για την προσπάθεια ώστε να συγκατατεθεί για τη διαδικασία.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μονόδρομος για τα υπογόνιμα ζευγάρια;
Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μια κλινικοεργαστηριακή διαδικασία που χρησιμοποιείται για να βοηθήσει ζευγάρια με υπογονιμότητα να κάνουν παιδιά. Ωστόσο, δεν είναι πάντα ο μοναδικός δρόμος για τα υπογόνιμα ζευγάρια, και η επιλογή της εξαρτάται από τα συγκεκριμένα προβλήματα υπογονιμότητας και τις προτιμήσεις του ζευγαριού.
Υπάρχουν διάφορες αιτίες υπογονιμότητας, και η εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να είναι χρήσιμη σε ορισμένες από αυτές τις περιπτώσεις. Αν ένα ζευγάρι αντιμετωπίζει προβλήματα με την ποιότητα του σπέρματος, την ποιότητα των ωαρίων ή εμφανίζει προβλήματα στις σάλπιγγες, τότε μπορεί να βοηθήσει.
Ωστόσο, για να αποφασίσετε είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό στην υπογονιμότητα. Ο γιατρός θα μπορέσει να αξιολογήσει την κατάστασή σας, να καθορίσει τα αίτια της υπογονιμότητάς σας και να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία για εσάς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί να δοκιμαστούν άλλες θεραπείες πριν αποφασίσετε την εξωσωματική γονιμοποίηση.
Συνοψίζοντας, μπορεί να είναι μία από τις μεθόδους που υπογόνιμα ζευγάρια μπορούν να ακολουθήσουν, αλλά δεν είναι απαραίτητα ο μοναδικός δρόμος και η επιλογή της εξαρτάται από την κατάσταση και τις ανάγκες κάθε ζευγαριού.
Κατά πόσο επηρεάζει ο παράγοντας ηλικία τη γυναίκα και κατά πόσο τον άνδρα στην εξωσωματική γονιμοποίηση;
Η ηλικία τόσο της γυναίκας όσο και του άνδρα μπορεί να επηρεάσει την εξωσωματική γονιμοποίηση, αλλά οι επιδράσεις τους διαφέρουν.
Στις γυναίκες, η γονιμοποιητική πιθανότητα μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας. Η ποιότητα των ωάριων υποβαθμίζεται, αυξάνεται ο κίνδυνος εμβρυϊκών βλαβών, έχουμε υψηλότερα ποσοστά αναπαραγωγικών δυσκολιών και αυξάνεται ο κίνδυνος αποβολών της κύησης.
Από την άλλη πλευρά, η ηλικία του άνδρα επίσης μπορεί να επηρεάσει την εξωσωματική γονιμοποίηση, αν και σε μικρότερο βαθμό συγκριτικά με τις γυναίκες. Υπάρχει αύξηση του κινδύνου για χαμηλότερη ποιότητα σπέρματος και αυξημένη συχνότητα μεταλλάξεων στο DNA του σπέρματος με την αύξηση της ηλικίας. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Συνολικά, η ηλικία είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την εξωσωματική γονιμοποίηση τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες. Είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε έναν ειδικό στην αναπαραγωγική ιατρική για να αξιολογήσετε τις επιπτώσεις της ηλικίας σας στη γονιμότητα και να εξετάσετε τις κατάλληλες επιλογές θεραπείας, αναλόγως την προσωπική σας κατάσταση.
Ποιες οι κυριότερες επιπλοκές που ενδέχεται να υπάρξουν σε όλα τα στάδια της εξωσωματικής;
- Στο στάδιο της φαρμακευτικής αγωγής υπερδιέγερση ή υποδιέγερση.
- Στην ωοληψία επιπλοκές από την ελαφρά νάρκωση ή την παρακέντηση των ωοθηκών με ειδική βελόνα για την αναρρόφηση των ωαρίων από τα ωοθυλάκια.
- Στην εμβρυομεταφορά τεχνικά θέματα με το πέρασμα του καθετήρα από τον τράχηλο της μήτρας και την εναπόθεση των εμβρύων στην ενδομητρική κοιλότητα.
- Αλλεργικές κλπ. φαρμακευτικές αντιδράσεις.
Τα ποσοστά επιτυχίας τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί. Ποια είναι τα νέα δεδομένα στα οποία οφείλεται η αξιοσημείωτη πρόοδος;
α) Η πληρέστερη μελέτη σπέρματος στον άνδρα πέραν του απλού σπερμοδιαγράμματος με μεθόδους γενετικής και μοριακής βιολογίας. Η διερεύνηση της γυναίκας με υστεροσκοπική και ανοσολογική αξιολόγηση της κοιλότητας της μήτρας και του ενδομητρίου και η ενδελεχής αξιολόγηση της ενδοκρινολογικής ισορροπίας με στόχο τη μελέτη της ωογέννεσης στη γυναίκα καθώς και την ανοσολογική εικόνα για πρόληψη της απόρριψης των εμβρύων. Έτσι εντοπίζονται και διορθώνονται τα περισσότερα αίτια απορρίψεων.
β) Οι σημαντικές εξελίξεις στα υλικά των κυτταροκαλλιεργειών αλλά και η σημαντικότατη ανάπτυξη επωαστικών κλιβάνων εκκόλαψης με δυνατότητες βιντεοκαταγραφής της ανάπτυξης των εμβρύων και της άμεσης συγκριτικής αξιολόγησης με 150.000 περιστατικά με μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης ώστε να επιλεγούν τα «καλύτερα» για εμβρυομεταφορά.
Ας μιλήσουμε για τη δωρεά ωαρίων και σπέρματος. Σε ποιες περιπτώσεις οδηγούμαστε σε αυτές τις επιλογές, Τι πρέπει να γνωρίζουμε και πόσο αυξάνουν τις πιθανότητες επιτυχίας;
Η δωρεά ωαρίων και σπέρματος είναι σημαντικές διαδικασίες που μπορούν να βοηθήσουν πολλούς ανθρώπους να επιτύχουν την επιθυμητή αναπαραγωγή. Οι περιπτώσεις που οδηγούν σε αυτές τις επιλογές περιλαμβάνουν:
- Τα ζευγάρια που θα διαγνωστεί η γυναίκα με ανεπάρκεια των ωαρίων ποιοτική ή ποσοτική (πρώιμη εμμηνόπαυση, βαριά ενδομητρίωση, αφαίρεση ωοθηκών κλπ.) ή ο άνδρας με βαριά προβλήματα σπέρματος επίσης ποιοτικά ή ποσοτικά (αζωοσπερμία, γενετικά νοσήματα, ορχεκτομή άμφω, κλπ.) υπάρχει ανάγκη να αναζητήσουν αντίστοιχα δωρεά ωαρίων ή σπέρματος.
- Σε περιπτώσεις όπου μία γυναίκα αποφασίσει να κάνει μονογονεϊκή οικογένεια, η δωρεά σπέρματος είναι απαραίτητη. Στην Ελλάδα το θεσμικό πλαίσιο μας επιτρέπει στις μονάδες μας «Εξωσωματικής Γονιμοποίησης» να υποστηρίξουμε γυναίκες που έχουν συμβολαιογραφικά πάρει την επιλογή να δημιουργήσουν ΜΟΝΟΓΟΝΕΪΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ προχωρώντας σε μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με δωρεά σπέρματος. Ανάλογα με το ιστορικό αλλά και τον κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο της γυναίκας θα κάνουμε σπερματέγχυση ή εξωσωματική γονιμοποίηση.
- Ομόφυλα ζευγάρια: Τα ζευγάρια ομόφυλων ανδρών που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί μέσω φιλοξενίας σε μήτρα παρένθετης μητέρας για την εμβρυομεταφορά χρειάζονται δότρια ωαρίων. Τα ζευγάρια ομόφυλων γυναικών όμως χρειάζονται σπέρμα δότη. Στην Ελλάδα το θεσμικό πλαίσιο δεν επιτρέπει στις μονάδες μας «Εξωσωματικής Γονιμοποίησης» να υποστηρίξουμε τεκνοποίηση σε ομόφυλα ζευγάρια.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η επιλογή δότη ή δότριας στην Ελλάδα έχει σε παγκόσμια κλίμακα από τα πλέον αυστηρά πρωτόκολλα διερεύνησης δοτών και δοτριών. Υποβάλλονται σε αυστηρές εξετάσεις υγείας και σε ειδικά γενετικά τεστ για να αποφευχθούν προβλήματα υγείας στου απόγονους. Φυσικά η επιλογή του δότη ή της δότριας πρέπει να γίνεται με βάση τις προτεραιότητες και τις ανάγκες του ζευγαριού.
Οι πιθανότητες επιτυχίας εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία, η υγεία, η κλινική παρακολούθηση και η ποιότητα του ωαρίου ή του σπέρματος. Είναι σημαντικό να γίνει αναλυτική συζήτηση πριν την τελική απόφαση με τα στελέχη της μονάδας γονιμότητας και τον εξειδικευμένο ιατρό γυναικολόγο αναπαραγωγής για να αξιολογηθούν όλες οι επιλογές και να ληφθεί η καλύτερη απόφαση για την αναπαραγωγή.
Τέλος, ένα μεγάλο ζήτημα είναι αυτό της παρένθετης μητρότητας. Πότε εξετάζουμε αυτήν την επιλογή και ποιες παραμέτρους πρέπει να γνωρίζουμε;
Σκεφτόμαστε την παρένθετη μητέρα όταν σε μια γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας υπάρχουν λόγοι ιατρικοί όπως αφαίρεση μήτρας, βαρύ ιατρικό ιστορικό που δεν επιτρέπει εγκυμοσύνη, ιστορικό αναπαραγωγικής αποτυχίας σε προηγούμενες κυήσεις με αποβολές ή και αποτυχία σε προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης κλπ. Να σημειώσουμε εδώ ότι στο Ελληνικό θεσμικό επιτρέπεται η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σε μια γυναίκα έως 50 ετών και με ειδική άδεια έως 54.
Η παρένθετη μητρότητα είναι μια σημαντική επιλογή για πολλούς ανθρώπους, αλλά πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά και να λαμβάνονται υπόψη πολλοί παράγοντες. Κύρια κριτήρια περιλαμβάνουν:
- Υγεία: Προϋπόθεση για να γίνει μία γυναίκα παρένθετη μητέρα είναι γενική αξιολόγηση της υγείας για να ολοκληρώσει εγκυμοσύνη και ιδιαίτερα η γυναικολογική αξιολόγηση.
- Ηλικία: Η ηλικία της παρένθετης μητέρας είναι σημαντική, καθώς επηρεάζει την επιτυχία της εγκυμοσύνης και την υγεία του παιδιού. Στην Ελλάδα το θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει σε μια γυναίκα να γίνει παρένθετη μητέρα στις ηλικίες από 25 έως 45 ετών.
- Νομικά θέματα: Πρέπει να γνωρίζετε τους νόμους της χώρας σας σχετικά με την παρένθετη μητρότητα και να έχετε σαφείς νομικές συμφωνίες μέσα από τους δικαστικούς θεσμούς.
- Οικονομικά: Η παρένθετη μητρότητα είναι δαπανηρή, συμπεριλαμβανομένων των ιατρικών εξόδων και της αμοιβής της παρένθετης μητέρας.
- Ψυχολογική προετοιμασία: Και οι γονείς και η παρένθετη μητέρα πρέπει να είναι ψυχολογικά προετοιμασμένοι για τις προκλήσεις που προκύπτουν από αυτήν τη διαδικασία.
Επίσης, συνιστάται να επικοινωνήσετε με ειδικούς, όπως γιατρούς και νομικούς.
Ως γυναικολόγοι αναπαραγωγής, αν διαπιστώσουμε την ανάγκη να σας συστήσουμε να προχωρήσετε στην επιλογή παρένθετης μητέρας, πρέπει να σας αναλύσουμε όλες τις ιατρικές πτυχές αυτής της επιλογής. Παράλληλα θα πάρετε και νομικές συμβουλές για τις θεσμικά απαραίτητες διαδικασίες. Μετά από αυτά εφόσον είστε ενημερωμένοι μπορείτε να αποφασίσετε πώς θα προχωρήσετε.
info
Αλέξανδρος Δ. Τζεφεράκος, Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος
Διευθυντής Εξωσωματικής Γονιμοποίησης “ΡΕΑ”
Αντιπρόεδρος Δ.Σ. “ΡΕΑ”
Πρόεδρος Δημοτικής Ραδιοφωνίας Πειραιά
Δημοτικός Σύμβουλος Πειραιά
