Ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιοτεχνών Παιδικών Παιχνιδιών & Αμαξών είναι ο μοναδικός κατασκευαστικός Σύνδεσμος στον χώρο του Παιχνιδιού, των Βρεφικών και Εποχιακών Ειδών στην Ελλάδα. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου, κ. Ιωάννης Παπαδόπουλος, μας μίλησε, μεταξύ άλλων, για στιγμές – ορόσημα στην 75χρονη ιστορία του Συνδέσμου και για την έκθεση «Το Παιδί & Το Παιχνίδι» που αποτελεί θεσμό εδώ και μισό αιώνα!
Aπό το 1949 ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιοτεχνών Παιδικών Παιχνιδιών & Αμαξών είναι κοντά στο παιδί και το παιχνίδι. Ποιο είναι το φάσμα των δραστηριοτήτων του;
Ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιοτεχνών Παιδικών Παιχνιδιών & Αμαξών ιδρύθηκε το 1949 και είναι ο μοναδικός κατασκευαστικός Σύνδεσμος στον χώρο του Παιχνιδιού, των Βρεφικών και Εποχιακών Ειδών στην Ελλάδα.
Μέλη του είναι επιχειρήσεις οι οποίες καλύπτουν σχεδόν το σύνολο της ελληνικής παραγωγής και εισαγωγής παιδικών παιχνιδιών, βρεφικών, χριστουγεννιάτικων και αποκριάτικων ειδών. Το ευρύ φάσμα των δραστηριοτήτων του Συνδέσμου εξασφαλίζει στα μέλη του έγκυρη ενημέρωση και πληροφόρηση για εθνικά και διεθνή θέματα του κλάδου.
Ο Σύνδεσμός μας πάντα με ευθύνη και σεβασμό απέναντι στους μικρούς καταναλωτές και τους γονείς τους, φροντίζει για τη διάθεση στην αγορά προϊόντων που πληρούν τις προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Έχει αγωνιστεί με κάθε τρόπο και μέσο ορθώνοντας άποψη και λόγο για την ασφάλεια της ψυχικής και της σωματικής υγείας των παιδιών.
Συνεργάζεται στενά με όλους τους αρμόδιους φορείς σε Ελλάδα και Ευρώπη όπως τη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, τη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, το Γενικό Χημείο του Κράτους, τα Βιοτεχνικά – Βιομηχανικά και Εμπορικά Επιμελητήρια της χώρας, την Ένωση Κατασκευαστών Παιχνιδιών της Ευρώπης (ΤΙΕ), τους Έλληνες Ευρωβουλευτές κ.ά.
Στη μακρόχρονη πορεία του έχει να επιδείξει ένα ουσιαστικό έργο κοινωνικού χαρακτήρα. Συμμετέχει ενεργά σε επιτροπές, διοργανώνει ημερίδες και συνέδρια, στηρίζει την εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων, ενημερώνει βιοτέχνες, εισαγωγείς και εμπόρους, συνεισφέρει με φιλανθρωπικές κινήσεις και πάνω από όλα προβάλλει και προωθεί το ελληνικό παιχνίδι.
Αν κάνετε έναν σύντομο απολογισμό, ποιες είναι οι στιγμές – ορόσημα στην ιστορία του Συνδέσμου;
Σίγουρα στα 75 χρόνια του Συνδέσμου οι στιγμές – ορόσημα είναι πάρα πολλές. Εγώ όμως θα σταθώ στην τελευταία, στη λειτουργία της αγοράς, την περίοδο της πανδημίας (Covid -19), με τη μέθοδο του click away.
Ο Σύνδεσμός μας μετά από αλλεπάλληλες συζητήσεις με τον τότε Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων κο Άδωνι Γεωργιάδη και τον Γενικό Γραμματέα Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί «ζωντανή» η σχέση των επιχειρήσεων με τους καταναλωτές, και θέλοντας να στηρίξει το τολμηρό και αναγκαίο βήμα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων να μεταβούν στη νέα εμπορική πραγματικότητα, κατάφερε μετά από έντονες πιέσεις να «ανοίξουν» με τη μέθοδο click away τα καταστήματα του κλάδου μας, τον Δεκεμβρίου του 2020, και έτσι όλοι οι λιλιπούτειοι καταναλωτές να έχουν εγκαίρως τα παιχνίδια που περίμεναν από τον Άι Βασίλη.
Το Υπουργείο έθεσε σε εφαρμογή στις 13 Δεκεμβρίου 2020, την προαγορά και παραλαβή παιχνιδιών από τον εξωτερικό χώρο του καταστήματος (click away). Με την εφαρμογή της «παράδοσης εκτός» κατάφεραν οι καταναλωτές να εξυπηρετηθούν ταχύτερα και να ξεπεράσουν τα εμπόδια των τεράστιων καθυστερήσεων παράδοσης των εταιριών ταχυμεταφορών, λόγω του πρωτοφανούς όγκου παραγγελιών που κλήθηκαν τότε να εκτελέσουν.
Η πρόταση του Συνδέσμου μας για το click away έγινε νόμος (ΦΕΚ Β’ 5456/12.12.2020) ο οποίος μάλιστα εφαρμόστηκε σε όλους τους κλάδους του λιανικού εμπορίου.
Η επιλογή των καταναλωτών για αγορά με τη μέθοδο παράδοσης εκτός καταστήματος (click away) άγγιξε τότε το 70%. Στην επιτυχία αυτή συνέτεινε βέβαια καθοριστικά η συμμόρφωση των επιχειρήσεων του κλάδου μας, και όχι μόνο, με τα ειδικότερα μέτρα που κλήθηκαν να τηρήσουν. Σε δεκάδες ελέγχους που πραγματοποίησαν οι ελεγκτικές υπηρεσίες, η παραβατικότητα στο σύνολο της αγοράς δεν ξεπέρασε το 1%.
Έτσι, καταφέραμε δυο σημαντικά πράγματα, και οι επιχειρήσεις του κλάδου των παιχνιδιών να δουλέψουν την αποδοτικότερη για αυτές περίοδο του χρόνου, την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, αλλά και τα παιδιά να είναι ευτυχισμένα έχοντας στα χέρια τους το πολυπόθητο δώρο από τον Άι Βασίλη.
Η χαρά των παιδιών ήταν για όλους τους επαγγελματίες του κλάδου μας εκείνη την εποχή η πιο σημαντική προτεραιότητα, μιας και τα παιδιά ήταν ψυχολογικά πιεσμένα λόγω των περιοριστικών μέτρων.
H άμεση και ταχύτατη αντίδραση του Υπουργού κου Άδωνι Γεωργιάδη έτυχε θερμών ευχαριστιών και συγχαρητήριων όλων των συναδέλφων του κλάδου, αφού κατάφερε, θα το πω όπως πραγματικά έγινε, να
«σώσει» την αγορά.
Ανατρέχοντας στο πρόσφατο παρελθόν, δεν μπορώ να μην αναφέρω και άλλη μια σπουδαία στιγμή για τις επιχειρήσεις του κλάδου κατά την περίοδο εφαρμογής των capital controls.
Στις 22.07.2015 αποστείλαμε επιστολή στον τότε Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών κο Δημήτρη Μάρδα για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο κλάδος μας από την παρατεταμένη τραπεζική αργία. Ακόμη και μετά το άνοιγμα των Τραπεζών οι επιχειρήσεις μας εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα προβλήματα κεφαλαιακών περιορισμών, έλλειψης ρευστότητας, εισαγωγής πρώτων υλών και εμπορευμάτων κ.ά. Υπήρξε αλλεπάλληλη επικοινωνία με το Υπουργείο, προκειμένου η κυβέρνηση να προχωρήσει στην άμεση προώθηση νομοθετικών ρυθμίσεων για τη διευκόλυνση των ελληνικών επιχειρήσεων ώστε να επανέλθει η εμπορική ομαλότητα.
Με επιστολή και προς τον τότε Υπουργό Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας & Τουρισμού κο Γεώργιο Σταθάκη, τονίζοντας το κατεπείγον του θέματος, αιτηθήκαμε προς την κυβέρνηση να άρει το αδιέξοδο στο οποίο είχε περιέλθει ο κλάδος των παιχνιδιών. Ειδικότερα, να δοθεί η δυνατότητα εξαγωγής συναλλάγματος για τις απαραίτητες αγορές – εισαγωγές και όπως τα σχολικά είδη έτσι και τα παιχνίδια να συμπεριληφθούν στη δεύτερη σειρά προτεραιότητας πληρωμών, μιας και την καλοκαιρινή περίοδο πραγματοποιείται ο μεγαλύτερος όγκος εισαγωγών παιχνιδιών για τα Χριστούγεννα.
Ο τότε Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών κ. Δημήτρης Μάρδας κατανοώντας τα προβλήματα του κλάδου, ανταποκρίθηκε άμεσα και εισηγήθηκε προς την Επιτροπή Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών το αίτημα του Συνδέσμου μας και σύμφωνα με τροποποίηση της απόφασης – ΦΕΚ 1625/03-08-2015, τα παιχνίδια βρέθηκαν στη δεύτερη και όχι στην τρίτη σειρά προτεραιότητας πληρωμών.
Πετύχαμε λοιπόν την τροποποίηση του ενδεικτικού πίνακα με την ανά κατηγορία προτεραιότητα πληρωμών για εισαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες. Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες και στον κο Μάρδα για τη σημαντική συμβολή του ώστε να πραγματοποιηθούν οι εισαγωγές παιχνιδιών στην ώρα τους και να λειτουργήσει χωρίς προβλήματα η χριστουγεννιάτικη αγορά παιχνιδιών.
Τι έχει αλλάξει και τι έχει παραμείνει ίδιο στον κλάδο του παιχνιδιού όλες αυτές τις δεκαετίες;
Όσα χρόνια και αν περάσουν, η ασφάλεια και η ποιότητα των παιχνιδιών, των βρεφικών και εποχιακών ειδών αποτελούν βασικές αρχές που διέπουν το σύνολο των επιχειρήσεων του κλάδου μας. Οι αξίες αυτές αποκτούν ιδιαίτερη σημασία σε κάθε εταιρεία που ασχολείται με το παιδί και την ψυχαγωγία του. Αυτό σημαίνει ότι τα
παιχνίδια των μελών μας διαθέτουν εγγύηση ασφάλειας και ποιότητας για να προσφέρουν ξέγνοιαστες ώρες ψυχαγωγίας και χαράς σε παιδιά και γονείς.
Οι απαιτήσεις για την ασφάλεια των παιχνιδιών στην Ευρώπη είναι από τις αυστηρότερες στον κόσμο.
Φυσικά, το νομοθετικό πλαίσιο των προϊόντων αποτελεί ένα διαρκώς εξελισσόμενο πλαίσιο μεταβαλλόμενων προδιαγραφών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει νέο Κανονισμό για την Ασφάλεια των Παιχνιδιών (Toy Safety Regulation), που θα αντικαταστήσει την Οδηγία 2009/48/ΕΚ. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι προστίθενται νέες παράμετροι για τον έλεγχο και την απόδοση σήματος CE στα παιχνίδια. Επίσης, υπάρχει επέκταση των περιορισμών για τις επικίνδυνες ουσίες σε παιχνίδια: καρκινογόνες, μεταλλαξιγόνες και ουσίες τοξικές στην αναπαραγωγή (CMR) – ενδοκρινικοί διαταράκτες (ED) – ουσίες που είναι ευαισθητοποιητικές του αναπνευστικού – ουσίες που είναι τοξικές σε όργανα στόχους (STOT) κ.ά.
Μία αλλαγή είναι η μετάβαση σε ανανεώσιμα, ανακυκλωμένα ή πιστοποιημένα υλικά για παιχνίδια ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη και θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση χρήσης του παρθένου πλαστικού.
Η επόμενη γενιά πελατών μας νοιάζεται ιδιαιτέρως για την προστασία του πλανήτη και απαιτεί από εμάς να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε ώστε τα προϊόντα μας να κινούνται όσο περισσότερο γίνεται στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η στροφή προς πιο βιώσιμα παιχνίδια (αφορά και τη συσκευασία) έχει ως στόχο να συμβάλει ακόμα περισσότερο στη μείωση των αποβλήτων, την προστασία των δασών και των οικοσυστημάτων, ευαισθητοποιώντας, παράλληλα, την κοινωνία ώστε να αναλάβει συλλογική δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Μια άλλη σημαντική αλλαγή που μου έρχεται στο μυαλό είναι ότι παλαιότερα οι ελληνικές κατασκευαστικές επιχειρήσεις ήταν πολύ περισσότερες από τις εισαγωγικές. Υπήρχαν βιοτεχνίες που σχεδίαζαν, παρήγαγαν και διακινούσαν παιδικά παιχνίδια που είχαν φτιάξει εξ ολοκλήρου στη χώρα μας. Με τη χαρακτηριστική σήμανσή τους “Made in Greece” οι εν λόγω εταιρείες διοχέτευαν στην αγορά ελληνικά παιχνίδια υψηλής αισθητικής και άρτιας εκπαιδευτικής αξίας σε ύψιστη ποιότητα και προσιτές τιμές. Πλέον οι ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες έχουν περιοριστεί και σχεδόν όλες έχουν και εισαγωγική δραστηριότητα.
Επίσης, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90 τα μεμονωμένα σημεία πώλησης (μικρά καταστήματα – αμιγώς παιχνιδάδικα) αποτελούσαν το σημαντικότερο κανάλι διανομής παιχνιδιών, τάση η οποία με το πέρασμα των χρόνων φθίνει διαρκώς. Έκτοτε η ανάπτυξη των αλυσίδων είναι συνεχής, με αποτέλεσμα τη μεταβολή της εικόνας της αγοράς αλλά και των συνθηκών ανταγωνισμού. Ο αριθμός των παραδοσιακών καταστημάτων πώλησης παιχνιδιών και βρεφικών ειδών έχει περιοριστεί και εκτός από τις μεγάλες αλυσίδες έχουν προστεθεί και νέα κανάλια διάθεσης παιχνιδιών όπως τα μεγάλα Super Market, οι αλυσίδες ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών, τα καταστήματα με είδη δώρων και καλλυντικά κ.ά. τα οποία έχουν διευρύνει την ποικιλία των προϊόντων τους.
Φυσικά η επικράτηση μεγάλων αλυσίδων στην αγορά είναι μια τάση που υπάρχει στο εξωτερικό εδώ και 20, 25 χρόνια. Στην Ελλάδα πριν 30 χρόνια υπήρχαν τόσα πολλά σημεία πώλησης παιχνιδιών που δεν τα είχε ούτε η Ιταλία των 59 εκατομμυρίων κατοίκων αλλά ούτε και η Γερμανία των 84 εκατομμυρίων κατοίκων. Στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, και όχι μόνο, υπήρχαν από τότε μεγάλα καταστήματα που είχαν μέσα και τμήμα παιχνιδιών.
Τέλος, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια στροφή των καταναλωτών προς το ηλεκτρονικό εμπόριο η οποία ήταν ιδιαίτερα έντονη κατά την περίοδο της πανδημίας.
Η έκθεση «Το Παιδί & Το Παιχνίδι» αποτελεί θεσμό εδώ και 50 χρόνια. Μιλήστε μας γι’ αυτήν και την πορεία της μέσα στον χρόνο.
Η κορυφαία εκδήλωση του Συνδέσμου τα τελευταία 50 χρόνια είναι η διοργάνωση της Ετήσιας Κλαδικής Έκθεσης «Το Παιδί & Το Παιχνίδι» η οποία αποτελεί πλέον, όπως πολύ σωστά αναφέρατε, θεσμό.
H Έκθεση «Το Παιδί & Το Παιχνίδι» είναι η μοναδική Έκθεση του κλάδου των Παιχνιδιών, των Βρεφικών και Εποχιακών Ειδών. Εφέτος η Έκθεση πραγματοποιήθηκε 26 με 29 Σεπτεμβρίου και είχε επετειακή μορφή, κλείνοντας τα 50 της χρόνια. Είναι μία Έκθεση με δυναμική και αποτελεσματικότητα. Στην επιτυχία της βοηθάει ο δειγματισμός πλούσιας ποικιλίας καινοτόμων και σύγχρονων προϊόντων. Παρουσιάζονται νέα προϊόντα και νέες προτάσεις της αγοράς, διευρύνονται οι επαγγελματικοί ορίζοντες των συμμετεχόντων, καθώς εμπλουτίζουν τις εμπορικές τους σχέσεις και συνεργασίες. Η επιχείρηση του κάθε εκθέτη τοποθετείται στην πρώτη γραμμή των προοδευτικών αλλαγών της αγοράς και οι επισκέπτες παίρνουν ιδέες προκειμένου να διαφοροποιηθούν από τον ανταγωνισμό.
Η Έκθεση προσφέρει τέσσερις μέρες δικτύωσης, ψυχαγωγίας, ενημέρωσης, ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών ιδεών και εμπορικών συμφωνιών κ.ά. και θεωρείται ευρέως ένα γεγονός που δεν πρέπει να χάσουν όσοι ανήκουν στον κλάδο των παιχνιδιών.
Η άρτια διοργάνωση της Έκθεσής μας αποδεικνύει την αντοχή της στον χρόνο. Παρόλα αυτά κάθε χρόνο προσπαθούμε να κάνουμε τις απαιτούμενες ενέργειες αναβάθμισης – ανανέωσης της Έκθεσης και να παρέχουμε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες σε εκθέτες και επισκέπτες.
Η Έκθεση ξεκίνησε πριν 50 χρόνια να διοργανώνεται από λίγες – μικρές κατασκευαστικές εταιρείες παιχνιδιών σε μικρούς εκθεσιακούς χώρους ή αίθουσες ξενοδοχείων. Φανταστείτε ότι οι πρώτες Εκθέσεις του Συνδέσμου διοργανώνονταν στο Ζάππειο Μέγαρο. Μάλιστα, ίσως να διοργανώνονταν και πιο πριν από τα 50 χρόνια, αφού κατά τα λεγόμενα παλιών συναδέλφων η αρίθμησή της δεν ξεκίνησε από τις πρώτες εκθέσεις αλλά λίγο αργότερα.
Με την πάροδο των χρόνων και ειδικά μετά την ραγδαία αύξηση των εισαγόμενων παιχνιδιών από την Κίνα τη δεκαετία του ’90, οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις μαζί πλέον με τις εισαγωγικές εταιρίες συμμετείχαν στην Έκθεση σε μεγαλύτερους και πιο οργανωμένους εκθεσιακούς χώρους όπως στο Εκθεσιακό Κέντρο του ΟΛΠ «Παγόδα», στο MEC Παιανίας , στο Ε.Κ.Ε.Π. στη Μεταμόρφωση κ.ά. Οι εκθέτες ήταν περίπου 200, 250 και κάλυπταν έως και 17.000 τ.μ. μικτή εκθεσιακή επιφάνεια.
Πλέον, όπως προανέφερα, η δομή της αγοράς παιχνιδιών έχει αλλάξει με αποτέλεσμα τη μείωση των εκθετών αλλά και των επισκεπτών της Έκθεσης. Παρόλα αυτά η κλαδική Έκθεση «Το Παιδί & Το Παιχνίδι» διατηρεί τη δυναμική της προσφέροντας πολλά εμπορικά οφέλη και γόνιμες συνεργασίες. Παρέχει σφαιρική πληροφόρηση και παραμένει το σημαντικότερο κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των παραγωγικών και εισαγωγικών επιχειρήσεων και των καταστημάτων λιανικής πώλησης του κλάδου.
Πώς βλέπετε το μέλλον του κλάδου του Παιχνιδιού στην Ελλάδα;
H αγορά παιχνιδιών και ειδών βρεφανάπτυξης ελέγχεται από λίγες αλυσίδες μεγάλου μεγέθους. Η συγκέντρωση των μεριδίων αγοράς σε λίγες αλυσίδες έχει οδηγήσει στη συρρίκνωση του αριθμού των παραδοσιακών παιχνιδάδικων. Η μείωση του αριθμού των καταστημάτων οφείλεται αφενός σε εξαγορές και συγχωνεύσεις που έγιναν διαχρονικά μεταξύ εταιριών του κλάδου, αφετέρου δε στην αναστολή λειτουργίας επιχειρήσεων που δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν τον έντονο ανταγωνισμό. Η δύσκολη οικονομική συγκυρία που εξακολουθεί να βιώνει η χώρα μας αποτελεί σαφώς τη γενεσιουργό αιτία των παραπάνω εξελίξεων. Μεγάλες αλυσίδες Super Market, καταστημάτων τεχνολογίας, καταστημάτων ηλεκτρονικών – ηλεκτρικών ειδών και πολυμέσων, καταστήματα με είδη δώρων και καλλυντικά έχουν επεκταθεί και στην πώληση παιχνιδιών με σκοπό να διευρύνουν το αγοραστικό τους κοινό και να αποσπάσουν μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς. Μία τάση που, όπως προανέφερα, επικρατεί εδώ και 20, 25 χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Επίσης, τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται πωλήσεις παιχνιδιών και μέσω ηλεκτρονικών καταστημάτων (e- shops).
Παρόλες αυτές τις δυσκολίες, τα παραδοσιακά καταστήματα παιχνιδιών δίνουν δυναμικό παρών στην αγορά παιδικού παιχνιδιού γατί στηρίζονται στην προσωπική σχέση με τον πελάτη, στην άμεση εξυπηρέτηση, στη μακρόχρονη γνώση του αντικειμένου και φυσικά στην ποιότητα των παιχνιδιών.
Επίσης, οι τεκτονικές αλλαγές που φέρνει το δημογραφικό πρόβλημα – υψηλή υπογεννητικότητα – ήδη έχουν αρχίσει να φαίνονται και στην αγορά παιχνιδιών. Η αγορά έχει δει αλλαγή στις καταναλωτικές τάσεις τα τελευταία χρόνια. Με λιγότερα παιδιά να γεννιούνται, το δυνητικό μέγεθος της βασικής αγοράς – στόχου συρρικνώνεται, ενώ οι καταναλωτικές δαπάνες για παιδιά έχουν μειωθεί λόγω του πληθωρισμού και των πιέσεων του κόστους ζωής που αντιμετώπισαν οι καταναλωτές τα τελευταία χρόνια.
Όμως, μια νέα ομάδα παιχνιδιών, τα παιχνίδια για ενήλικες – παιχνίδια νοσταλγίας έρχεται να δώσει πνοή στον κλάδο. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Circana*, η αγορά παιχνιδιών για εφήβους και ενήλικες ηλικίας 12+ ετών έχει αυξηθεί κατά 2,5% από το 2022 και αντιπροσωπεύει πλέον το 28,5% των συνολικών πωλήσεων παιχνιδιών. Αυτή η ανάπτυξη πρόκειται να συνεχιστεί καθώς οι ευρωπαϊκές αγορές με γήρανση του πληθυσμού βλέπουν επίσης
μείωση του αριθμού των παιδιών κάτω των 12 ετών (-3% σε 10 χρόνια), αναγκάζοντας τις εταιρείες παιχνιδιών και τους λιανοπωλητές να προσαρμοστούν και να διαφοροποιηθούν για να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις και να αναπτύξουν νέες ευκαιρίες.
Πάντως, αν και οι ενήλικες είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ηλικιακή ομάδα στην αγορά παιχνιδιών τα τελευταία δύο χρόνια, τα παιδιά κάτω των 12 ετών εξακολουθούν να είναι οι μεγαλύτεροι αγοραστές παιχνιδιών.
Τελειώνοντας, ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στο ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν παύουν να προσπαθούν και να αναπτύσσουν τον δυναμισμό τους συμμετέχοντας σε εκθέσεις του εξωτερικού, εξάγοντας ή προχωρώντας σε συνεργασίες και κοινές παραγωγές με ξένες μεγάλες εταιρείες.
Εν κατακλείδι, πρέπει να σταθούμε στο αισιόδοξο μήνυμα: όσο υπάρχουν παιδιά θα υπάρχουν και παιχνίδια, τα οποία μάλιστα πάντα θα πρωταγωνιστούν στα πρώτα έτη της ζωής τους.
