Στις μέρες μας παρατηρούμε ότι γιορτάζουμε τις θρησκευτικές γιορτές χωρίς να ξέρουμε σε βάθος τη σημασία τους. . .
Ο κ. Γιώργος Ντόβολος, φιλόλογος, καθηγητής βυζαντινής μουσικής, υπεύθυνος εκκλησιαστικής μουσικής (Τρίτο Πρόγραμμα ΕΡΤ), ραδιοφωνικός παραγωγός και καλλιτεχνικός διευθυντής της Σχολής Παραδοσιακής & Βυζαντινής Μουσικής «Εν Ωδαίς», μας μίλησε, μεταξύ άλλων, για το πώς μπορούμε μέσω των ύμνων να προσεγγίσουμε την ουσία του Χριστιανισμού, για την σημασία της νηστείας, αλλά και για το μυστήριο της βάπτισης και τον σημαντικό ρόλο του πνευματικού γονέα.
«Οι νεωτερικές κοινωνίες, που κι εμείς ζούμε σε μία από αυτές, έχουν την ιδιαιτερότητα να έχουν απομακρυνθεί από τα ήθη και τα έθιμα, όπως αυτά γιορτάζονταν κάποτε στην επαρχία – και βέβαια τότε αυτά εξυπηρετούσαν και την αναγκαιότητα η κοινότητα να γιορτάσει, να ψυχαγωγηθεί, να επενδύσει με δρώμενα και με μουσική την καθημερινότητά της. Δεν υπήρχε τηλεόραση και ραδιόφωνο, επομένως όλο αυτό, πέρα από τις θρησκευτικές ανάγκες και την ευλάβεια των ανθρώπων, εξυπηρετούσε το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Μέσα στους αιώνες της Οθωμανοκρατίας ήταν αυτό που κράτησε την πίστη, τη γλώσσα και έδινε ταυτότητα και υπόσταση στο γένος των Ρωμιών».
Όπως επισημαίνει ο κ. Ντόβολος, «Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά… Ακόμα κι αν ζούμε στην επαρχία, ζούμε με έναν αστικό τρόπο ζωής. Τα πρότυπα “μεταφέρονται” μέσα από τα social media και τα ΜΜΕ και θα λέγαμε πως υπάρχει ένας μιμητικός τρόπος στο πώς τα προσλαμβάνουν κάποιοι».
Ο κ. Ντόβολος θεωρεί πως όσοι έχουν ζήσει Πάσχα στο χωριό – όπως εκείνος στα Νιάτα του Νομού Λακωνίας, από όπου κατάγεται – είναι τυχεροί γιατί το φυσικό περιβάλλον από μόνο του δίνει άλλη αίσθηση.
«Είναι πολύ διαφορετικό να γιορτάσεις Πάσχα στο χωριό, μια παλιά παροιμία έλεγε “Πάσχα στο χωριό και Χριστούγεννα στην πόλη” και πραγματικά έτσι είναι».
Η δημιουργία αναμνήσεων μέσα από τα έθιμα είναι καταλυτικής σημασίας γιατί μας ακολουθούν… «Ο καθένας έπαιρνε μια σακούλα, μια λεκάνη και γυρνούσαμε όλο το χωριό να μαζέψουμε τα άνθη του Επιταφίου και τα πηγαίναμε στην εκκλησία…».
Αν δεν περάσεις από τη Σταύρωση, δεν μπορείς να βιώσεις την Ανάσταση…
Είναι καθοριστικής σημασίας να βιώσουμε τη διαδικασία μέχρι την Ανάσταση… Η νηστεία είναι σημαντική «έστω για μία εβδομάδα». Το νόημα της νηστείας είναι η εγκράτεια, «να καταφέρεις να κρατήσεις τον έσω άνθρωπο…
Ο άνθρωπος είναι μία δισυπόστατη ύπαρξη, από τη μία η ψυχή, από την άλλη το σώμα. Είναι αλληλένδετα και όσο εξασκείς το σώμα τόσο και η ψυχή αναβιβάζεται σε υψηλότερες βαθμίδες». Σύμφωνα με τον κ. Ντόβολο, η νηστεία είναι μία πολύ καλή αφορμή για να καταφέρουμε να ελέγξουμε τα πάθη μας, τον εγωισμό μας, το υπέρμετρο “θέλω” μας και έτσι να βγούμε πολλαπλώς ωφελημένοι.
Ακόμη, είναι σημαντικό «να καταφέρουμε κοιτάζοντας τον εαυτό μας να δούμε και τον διπλανό μας, γιατί η νηστεία έχει μέσα της το μαζί!». Ας μην ξεχνάμε ότι «σήμερα αν δεν περάσεις από τη Σταύρωση, δεν μπορείς να βιώσεις την Ανάσταση».
Οι ύμνοι είναι η ουσία του Χριστιανισμού
«Παλιά θεολογούσαν ακούσια, ήξεραν όλους τους ύμνους απ’ έξω γιατί ήταν μια ζωή στην εκκλησία».
Ο κ. Ντόβολος αναφέρει ότι μέσα στους ύμνους διαφυλάσσεται το δόγμα της εκκλησίας και ότι όλοι οι ύμνοι είναι ακριβώς η ουσία του Χριστιανισμού. Ουσιαστικά, όπως λέει, το Ευαγγέλιο ενυπάρχει στους ύμνους.
Κι αν δεν καταλαβαίνουμε ακριβώς τι είναι όσα ακούμε; «Αξίζει να προσεγγίσουμε τους ύμνους, ακόμα και αν δεν καταλαβαίνουμε το 100% όσων ακούμε. Σημασία έχει να βιώσουμε, όχι να κινητοποιήσουμε τη λογική μας, αλλά την καρδιά μας!».
Το μυστήριο της βάπτισης και ο ρόλος του νονού
Αναφορικά με το μυστήριο της βάπτισης, που επίσης συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε τη βαθύτερη σημασία του, ο κ. Ντόβολος υπογραμμίζει πως είναι «η πόρτα που ανοίγεται και εισάγει τον πιστό στην εκκλησία».
Και ας μην ξεχνάμε ότι «καθώς είμαστε όλοι απόγονοι της Εύας και του Αδάμ, το παιδί φέρει μαζί του το προπατορικό αμάρτημα».
Με τη βάφτιση ο ανάδοχος παίρνει την ευθύνη για το παιδί που θα βαφτιστεί…
«Ο ανάδοχος παίρνει το βάρος, καθώς το παιδί δεν μπορεί να έχει επίγνωση του τι γίνεται εκείνη τη στιγμή. Με το βάπτισμα το προστατεύουμε, αυτό είναι το νόημα».
Οφείλουμε να επιλέγουμε σωστά τον ανάδοχο, δεδομένου ότι είναι καθήκον του να συμβάλλει στην πνευματική καθοδήγηση του παιδιού. «Πρέπει ο ανάδοχος να είναι συνειδητοποιημένος χριστιανός, πέρα από το να έχουμε καλές σχέσεις μαζί του».
