Ζούμε σε μια εποχή όπου η τεχνολογία είναι παντού. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε έναν ψηφιακό κόσμο γεμάτο ευκαιρίες, αλλά και κινδύνους. Οι οθόνες αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους – από τη μάθηση μέχρι την ψυχαγωγία. Πώς μπορούν όμως οι γονείς να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους θα αξιοποιήσουν το διαδίκτυο με ασφάλεια, χωρίς να πέσουν στην παγίδα του εθισμού;
Σε αυτή τη συνέντευξη στο Baby On Board, ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, μιλά για τις πρωτοβουλίες της πολιτείας σχετικά με την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο. Από την εφαρμογή Kids Wallet μέχρι τα εργαλεία γονικού ελέγχου του parco.gov.gr, η κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει δικλείδες ασφαλείας στην online πλοήγηση των ανηλίκων.
Μπορεί όμως η τεχνολογία να είναι και σύμμαχος των γονέων; Και τελικά, τι έχει μεγαλύτερη σημασία: οι απαγορεύσεις ή η εκπαίδευση στη σωστή χρήση της;
Οι ψηφιακές πλατφόρμες επηρεάζουν τα παιδιά με τρόπους που οι γονείς συχνά δεν καταλαβαίνουν. Πώς μπορούν να προστατέψουν τα παιδιά τους από τον εθισμό στο διαδίκτυο;
Θα έλεγα πρώτα να θυμηθούμε τη ζωή μας πριν το διαδίκτυο και να αναλογιστούμε πόσο βελτιώθηκε σε κάθε τομέα! Ωστόσο, επειδή το ίντερνετ είναι τόσο ελκυστικό, δυστυχώς όλοι και περισσότεροι ανήλικοι εθίζονται σε αυτό. Αλλά όχι μόνο ανήλικοι, το ίδιο συμβαίνει και με ενήλικες. Βλέπουμε σε καφέ, σε ένα εστιατόριο, ακόμη και σε μια παιδική χαρά και αμέσως αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του ζητήματος. Οφείλουμε να δράσουμε και μάλιστα άμεσα καθώς πρόκειται για ένα φαινόμενο με ευρύτερες προεκτάσεις στην υγεία και στην ψυχοσύνθεση των νέων. Είναι μια από τις κυβερνητικές προτεραιότητες, όπως είπε και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Πρόσφατα παρουσιάσαμε την Εθνική Στρατηγική για την αντιμετώπιση του εθισμού στο διαδίκτυο. Ερχόμαστε να σταθούμε δίπλα στους γονείς και τα παιδιά, προσφέροντάς τους τα κατάλληλα εργαλεία με στόχο την ισορροπημένη χρήση του διαδικτύου. Στο parco.gov.gr οι γονείς βρίσκουν απλές οδηγίες για τα εργαλεία γονικού ελέγχου που υπάρχουν ήδη στα κινητά, είτε τρέχουν σε iOS είτε σε Android. Μπορούν με αυτόν τον τρόπο να προσδιορίσουν το χρόνο, τη διάρκεια, το περιεχόμενο που θα έχουν πρόσβαση οι ανήλικοι στις ψηφιακές πλατφόρμες. Επιπλέον εργαζόμαστε ώστε την άνοιξη να είναι διαθέσιμο το Kids Wallet, μια εφαρμογή παρόμοια με το Gov.gr Wallet σε παιδική εκδοχή. Θα διαθέτει προεγκατεστημένες λειτουργίες γονικού ελέγχου καθώς και δυνατότητα πιστοποίησης της ηλικίας του χρήστη.
Θεωρείτε ότι οριζόντιες απαγορεύσεις θα είχαν αποτέλεσμα;
Όταν λέμε οριζόντιες απαγορεύσεις, τι εννοούμε; Η τεχνολογία, το διαδίκτυο στη σωστή «δοσολογία» και με συγκεκριμένα κριτήρια λειτουργεί προς όφελος των νέων πολιτών, διευρύνει τους ορίζοντές τους, συμβάλλει στην εκπαίδευση και στη μόρφωση τους. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο η προσέγγισή μας δεν βασίζεται στις απαγορεύσεις αλλά στον διάλογο καθώς και στην αξιοποίηση της ίδιας της τεχνολογίας για τον περιορισμό των κινδύνων που προκαλεί. Επιλέξαμε μεθοδικά να ξεκινήσουμε μια μεγάλη ανοιχτή συζήτηση με τα παιδιά, τους γονείς, τους καθηγητές ώστε όλοι μαζί να δημιουργήσουμε δικλείδες ασφαλείας για την πλοήγηση των ανηλίκων στο διαδίκτυο. Η επιτυχία όσων υλοποιούμε, προϋποθέτει ότι οι ίδιοι οι γονείς θα ασχοληθούν προσωπικά με τα ζητήματα εθισμού. Από τη δική μου εμπειρία ως πατέρας, πιστεύω βαθιά ότι τίποτε δεν αναπληρώνει τις συζητήσεις που κάνουμε με τα παιδιά μας. Μόνο χτίζοντας μια ειλικρινή σχέση μαζί τους, μπορούμε να τα προετοιμάσουμε να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους του διαδικτύου. Προσωπικά πάντως πιστεύω ότι οι απαγορεύσεις δεν λειτουργούν ούτε παιδαγωγικά ούτε τεχνικά.
Είναι μια διαδικασία που πρέπει να ξεκινάει από πολύ μικρή ηλικία, καθώς όσο η τεχνολογία προχωράει, τόσο νωρίτερα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να διαχειριστούμε αρνητικές συνέπειες. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιούμε και το πρόγραμμα «Ψηφιακή Πολιτειότητα για Παιδιά». Οι γονείς μπορούν να βρουν στο site της Εθνικής Ακαδημίας Ψηφιακών Ικανοτήτων κινούμενα σχέδια, ψηφιακά παιχνίδια, δημιουργικές δραστηριότητες για παιδιά από 5 έως 9 ετών πάνω σε θεματικές όπως η προστασία της ιδιωτικότητας, το ψηφιακό αποτύπωμα, ο διαδικτυακός εκφοβισμός. Μέσα από το παιχνίδι, δύσκολες έννοιες γίνονται πιο εύκολα αντιληπτές για τα παιδιά.
Σε κάθε ευκαιρία θέτετε το ζήτημα του εθισμού στο διαδίκτυο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπάρχει ανταπόκριση;
Η διακρατική συνεργασία, κυρία Στυλιαρά, είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση τόσο σοβαρών και πολύπλοκων φαινομένων. Προφανώς η κάθε χώρα λαμβάνει τα δικά της μέτρα αλλά απαιτούνται και ευρύτερες πρωτοβουλίες για την αποτελεσματικότερη διαχείριση του ζητήματος. Παραδείγματος χάριν για να πετύχουμε οι πλατφόρμες ψηφιακού περιεχομένου να ενεργοποιήσουν λειτουργίες πιστοποίησης ηλικίας πανευρωπαϊκά. Πάντως είναι ιδιαίτερα αισιόδοξο το γεγονός ότι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για τα τεχνολογικά εργαλεία που αναπτύσσουμε. Πρόσφατα συνόδευσα τον Πρωθυπουργό στο Παρίσι για τη Διεθνή Σύνοδο για την Τεχνητή Νοημοσύνη ενώ αμέσως μετά βρέθηκα στο Ντουμπάι στο World Governments Summit, όπου διαπίστωσα ότι τόσο το parco.gov.gr όσο και το Kids Wallet έχουν κεντρίσει την προσοχή και άλλων κρατών. Μάλιστα μας προτάθηκε στο World Governments Summit 2026 να παρουσιαστούν ως εμβληματικές πρωτοβουλίες, ώστε και άλλες κυβερνήσεις να τα υιοθετήσουν.
Μπορούν οι πολίτες και οι εργαζόμενοι να ακολουθήσουν το ψηφιακό άλμα της χώρας, δεδομένου ότι η τεχνολογία χρησιμοποιείται σε όλο και περισσότερα τμήματα της καθημερινότητας.
Ως Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης μεριμνούμε ώστε όλες οι ψηφιακές εφαρμογές που αναπτύσσουμε να είναι απλές και εύχρηστες. Όλοι οι πολίτες ανεξαρτήτως ηλικίας, τεχνολογικών γνώσεων, επαφής τους με την τεχνολογία μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν με ευκολία. Σίγουρα θα έχετε στο κινητό σας το Gov.gr Wallet, το ψηφιακό πορτοφόλι ή θα έχετε χρησιμοποιήσει κάποια υπηρεσία του gov.gr. Επομένως μπορείτε να καταλάβετε ακριβώς αυτό που σας λέω.
Επιπλέον στηρίζουμε συνεχώς την ενδυνάμωση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών. Από το πρόγραμμα «Ψηφιακή Πολιτείοτητα για Παιδιά» που ήδη σας ανέφερα μέχρι τη πρόσκληση της τάξεως των 62,5 εκατ. ευρώ μέσω του Προγράμματος «Ψηφιακός Μετασχηματισμός» για την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων. Μέσω αυτού το προγράμματος θα πετύχουμε το upskilling και το reskilling χιλιάδων πολιτών και εργαζόμενων σε τομείς όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη και η κυβερνοασφάλεια, έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες εργασιακές ανάγκες αλλά και στις απαιτήσεις της καθημερινότητας.
Ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα για το πώς η ψηφιακή διακυβέρνηση μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των παιδιών και των οικογενειών στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα χρόνια;
Στόχος μας είναι κάνουμε κάθε μέρα την καθημερινότητα των πολιτών, των οικογενειών καλύτερη και παράλληλα να δημιουργούμε περισσότερες ευκαιρίες για τις επόμενες γενιές. Με λίγα λόγια θέλουμε με τεχνολογικά μέσα να απαλλαγούμε από παθογένειες ετών αλλά και να δημιουργήσουμε τις βάσεις για το πέρασμα στην ψηφιακή εποχή της Ελλάδας. Το σύνολο του σχεδιασμού μας αυτούς τους σκοπούς υπηρετεί.
Θα φέρω ως παράδειγμα τη δυνατότητα Consent του gov.gr και του Gov.gr Wallet με την οποία οι πολίτες αντί να στέλνουν email και έγγραφα, απλά δίνουν τη συγκατάθεση τους για την άντληση και τη διάθεση των απαραίτητων προσωπικών τους στοιχείων και την ολοκλήρωση διαδικασιών. Μέσα σε πολύ λίγες μέρες περισσότεροι από 170 πολίτες αλλάξαν πάροχο ενέργειας με αυτόν τον τρόπο, ενώ μπορούν να συνάπτουν και ασφαλιστήρια συμβόλαια οχημάτων. Σύντομα θα επεκταθεί και σε άλλες διαδικασίες, όπως η αλλαγή παρόχου κινητής τηλεφωνίας.
Ή η στρατηγική μας για την Τεχνητή Νοημοσύνη μέσω της οποίας σταδιακά καθιερωνόμαστε ως κόμβος καινοτομίας. Υπάρχουν απτές αποδείξεις για αυτό. Θα είμαστε μια από τις πρώτες εφτά χώρες της Ευρώπης στις οποίες θα κατασκευαστεί «εργοστάσιο» ΤΝ γύρω από ένα από τους ισχυρότερους υπερυπολογιστές παγκοσμίως, τον «Δαίδαλο». Κορυφαίες εταιρίες τεχνολογίας όπως οι Microsoft, Google, Data4, Digital Realty, Amazon, Sparkle επενδύουν σε Data Centers και ψηφιακές υποδομές στη χώρα. Συμμετέχουμε ισότιμα στις εξελίξεις γύρω από την ανάπτυξη ΤΝ σε ευρωπαϊκό επίπεδο και το ανθρωποκεντρικό πρόσημο που αυτή πρέπει να έχει. Πρόκειται για κρίσιμες εξελίξεις για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας καθώς δημιουργούνται πολλές και καλές θέσεις εργασίας καθώς και εξαιρετικές επιχειρηματικές ευκαιρίες.
Η απαγόρευση των κινητών στα σχολεία έχει διχάσει γονείς και παιδιά. Πιστεύετε ότι είναι η λύση ή μήπως πρέπει να δώσουμε στα παιδιά εργαλεία για υπεύθυνη χρήση της τεχνολογίας;
Θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω. Υπάρχουν κάποια στοιχεία για το διχασμό που λέτε; Αντιθέτως, είναι μια πρακτική που οι πολίτες και ιδίως οι εκπαιδευτικοί μας αγκάλιασαν, έχει επαινεθεί διεθνώς και συζητείται ως καλή πρακτική σε αρκετές ακόμη χώρες. Οι μαθητές στο σχολείο πρέπει να έχουν το μυαλό τους στο μάθημα και όχι στην οθόνη του κινητού. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης ανέλαβε την πρωτοβουλία έχοντας υπόψη έρευνες σύμφωνα με τις οποίες μπορεί να απαιτηθούν 20 λεπτά για να επανέλθει στη διδασκαλία η σκέψη ενός μαθητή ο οποίος «χαζεύει» στο κινητό. Από την άλλη, με τους ψηφιακούς πίνακες και εργαλεία όπως το ψηφιακό σχολείο και το ψηφιακό φροντιστήριο αλλά και με τα νέα βιβλία πληροφορικής είναι σίγουρο ότι οι μαθητές αποκτούν «ψηφιακά εφόδια». Ας μην απαξιώνουμε το μέτρο και ας δείξουμε εμπιστοσύνη σε ένα μέτρο που μόνον καλό μπορεί να κάνει.
. . .Ο ρόλος του γονέα σε έναν ψηφιακό κόσμο
Η τεχνολογία είναι ένα ισχυρό εργαλείο που μπορεί να ανοίξει πόρτες στη γνώση, αλλά και να δημιουργήσει προκλήσεις. Όπως τόνισε ο Υπουργός, ο γονικός έλεγχος δεν σημαίνει απλώς επιβολή περιορισμών, αλλά κυρίως σωστή καθοδήγηση. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο υπεύθυνα, και αυτό ξεκινάει από την οικογένεια.
Η πολιτεία μπορεί να προσφέρει τα εργαλεία, αλλά οι γονείς είναι εκείνοι που θα χτίσουν μια σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά τους, βοηθώντας τα να περιηγηθούν στον ψηφιακό κόσμο με ασφάλεια. Μέσα από το διάλογο, την ενημέρωση και τη συμμετοχή, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η νέα γενιά θα αξιοποιήσει τις δυνατότητες της τεχνολογίας χωρίς να πέσει στις παγίδες της.
